ภาวะการมีบุตรยากในเพศชาย
ภาวะการมีบุตรยาก (Male Infertility) คือ การที่คู่สมรสไม่สามารถมีบุตรได้ หลังจากมีเพศสัมพันธ์กันโดยไม่ได้คุมกำเนิดมาแล้วเป็นเวลา 1 ปี ภาวะการมีบุตรยากในเพศชายหมายถึงผู้ชายไม่สามารถทำให้คู่ครองตั้งครรภ์ได้ โดยมีปัจจัยจากฝ่ายชายเป็นต้นเหตุ ลองศึกษาว่าอะไรคือสาเหตุของภาวะมีบุตรยากในเพศชายและปรึกษากับแพทย์ของคุณว่าสามารถแก้ปัญหาและรักษาภาวะการมีบุตรยากของคุณได้หรือไม่
สาเหตุคืออะไร
สาเหตุจากฝ่ายชายที่ไม่สามารถทำให้คู่ครองตั้งครรภ์ได้ อาจรวมไปถึงอาการเจ็บป่วยต่างๆ ดังต่อไปนี้
- ภาวะฮอร์โมนเพศต่ำ (hypogonadism) ซึ่งเป็นการเจ็บป่วยที่ทำให้ลูกอัณฑะไม่สามารถทำหน้าที่ได้อย่างปกติ
- ความไม่สมดุลของฮอร์โมนซึ่งทำให้เป็นโรคอ้วนเกินอย่างรุนแรง เช่น ภาวะขาดฮอร์โมนไทรอยด์ (hypothyroidism)
- อาการเส้นลำเลียงน้ำเชื้ออสุจิโป่งพอง (varicocele) ซึ่งเป็นอาการที่หลอดเลือดดำภายในถุงอัณฑะโป่งพอง ทำให้ขัดขวางการเคลื่อนตัวของอสุจิ
- ภาวะโรคแทรกซ้อนทางระบบประสาทที่เกิดจากโรคเบาหวาน ซึ่งการทำลายระบบประสาทอาจเป็นสาเหตุของปัญหาเรื่องการแข็งตัวของอวัยวะเพศหรือการหลั่งน้ำอสุจิ
- โรคทางพันธุกรรมซึ่งทำให้ความสามารถในการผลิตอสุจิลดลง เช่น โรคดาวน์ซินโดรม (Down syndrome)
- อัณฑะบิด (testicular torsion) ซึ่งทำให้การส่งเลือดไปที่ลูกอัณฑะถูกตัดขาด
- ภาวะที่ลูกอัณฑะไม่เข้าสู่ถุงอัณฑะ
โรคร้ายแรงที่อาจมีผลต่อภาวะเจริญพันธุ์ ตัวอย่างเช่น
- การผิดปกติของระบบภูมิคุ้มกัน ซึ่งเป็นเหตุทำให้ร่างกายสร้างสารแอนตี้บอดี้ที่เป็นอันตรายต่ออสุจิ
- โรคตับ
- โรคเม็ดเลือดขาวรูปเคียว (sickle cell anemia)
- โรคไต
- การติดเชื้อที่ระบบอวัยวะเพศ เช่น โรคหนองใน และ โรคเริมอวัยวะเพศ
- การติดเชื้อของอวัยวะสืบพันธุ์ เช่น ต่อมลูกหมากอักเสบและโรคท่อน้ำเชื้ออักเสบ
- โรคติดเชื้อ รวมถึงโรคคางทูมด้วย
ปัจจัยเพิ่มเติมที่มีผลต่อภาวะมีบุตรยากรวมไปถึงปัจจัยต่างๆ เหล่านี้
- ยารักษาโรคบางชนิด เช่น ยา cimetidine และ ยา phenytoin
- อาหารเสริมบางชนิด เช่น สเตียรอยด์อนาบอลิก
- เคมีบำบัดรักษาโรคมะเร็ง
- ขาด folic acid และ lycopene ซึ่งพบมากในผัก เช่น มะเขือเทศ
- ออกกำลังกายมากเกินไป ซึ่งมีผลให้ระดับเทสโทสเตอโรนต่ำและลดการผลิตอสุจิ
- ใช้ยาคุมกำเนิด diethylstilbestrol หรือที่รู้จักกันว่า DES
- ได้รับสารพิษเช่น ตะกั่ว ทองแดง หรือยาฆ่าแมลง
- การอาบน้ำด้วยน้ำร้อนหรือนอนแช่ในน้ำร้อนบ่อยๆ
- ได้รับบาดเจ็บที่ลูกอัณฑะ
- มีจำนวนเสปิร์มน้อย อ่อนแอ และมีความสามารถในการเคลื่อนที่ต่ำ
- การรักษาโรคด้วยรังสี
- ยาหรือสารที่ใช้เพื่อความสนุกสนาน (recreational drugs) เช่น แอลกอฮอล์ และกัญชา
- ปัญหาเกี่ยวกับเรื่องทางเพศ เช่น การหย่อนสมรรถภาพทางเพศ และการหลั่งเร็ว
- ผลข้างเคียงในการรักษาโรคมะเร็งลูกอัณฑะหรือมะเร็งต่อมลูกหมาก
- การผ่าตัดอวัยวะระบบสืบพันธุ์ เช่น การผ่าตัดต่อมลูกหมากโต
- การทำหมันด้วยการผ่าตัดเพื่อผูกท่อนำอสุจิ
- ใส่กางเกงหรือกางเกงในที่รัดจนเกินไป
สัญญาณและอาการของโรค
ภาวะการมีบุตรยากในเพศชายเกิดขึ้นเมื่อคู่ของผู้ชายไม่สามารถตั้งครรภ์ได้ภายในหนึ่งปีของการมีเพศสัมพันธ์โดยไม่คุมกำเนิด สัญญาณและอาการอื่นๆ จะขึ้นอยู่กับสาเหตุที่แท้จริงที่ทำให้เกิดภาวะการมีบุตรยาก
วินิจฉัยและรักษาอย่างไร
การวินิจฉัยภาวะการมีบุตรยากเริ่มด้วยการสืบประวัติการรักษาและตรวจร่างกายของผู้ป่วย อาจมีการตรวจเลือดเพื่อดูความผิดปกติของฮอร์โมนและโรคอื่นๆ เก็บตัวอย่างน้ำอสุจิเพื่อนำมาตรวจสอบเรื่องปริมาณตัวอสุจิและความสามารถในการเคลื่อนที่ของตัวอสุจิว่าเป็นอย่างไร
รักษาอาการด้วยวิธีใด
การรักษาภาวะการมีบุตรยากของเพศชายจะมุ่งไปยังการรักษาที่สาเหตุของโรคนี้ ซึ่งโดยทั่วไปแล้วมีคู่สมรสประมาณ 15 – 20 % สามารถตั้งครรภ์ได้โดยไม่ต้องทำการรักษาใด การรักษาสำหรับภาวะการมีบุตรยากจากฝ่ายชายนั้น ได้แก่
- หลีกเลี่ยงการอาบน้ำด้วยน้ำร้อนและการนอนแช่ในน้ำร้อนเป็นเวลานานๆ
- รับประทานอาหารที่มีประโยชน์และออกกำลังกายในปริมาณที่พอเหมาะ
- รักษาอาการเส้นเลือดขอดที่ลูกอัณฑะ
- ผ่าตัดเพื่อยกเลิกการทำหมันแบบผูก โดยการเชื่อมต่อท่อนำเชื้ออสุจิอีกครั้ง
- ศึกษาเกี่ยวกับช่วงเวลาที่ดีที่สุดสำหรับการตั้งครรภ์
- ปรับเปลี่ยนวิถีการดำเนินชีวิต เช่น งดสูบบุหรี่ และดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณที่จำกัด
- รักษาบำบัดเกี่ยวกับปัญหาด้านฮอร์โมน
- รักษาอาการหย่อนสมรรถภาพทางเพศด้วยการปรึกษา การรักษาด้วยยา หรือการผ่าตัด
- สวมใส่กางเกงในที่ไม่รัดแน่น เช่น กางเกงในประเภทบ็อกเซอร์
หากการรักษาดังกล่าวไม่ได้ผล อาจพิจารณานำวิธีการที่ช่วยเรื่องการมีบุตรมาให้บริการ เช่น
- การผสมเทียม โดยการนำเชื้ออสุจิใส่ที่บริเวณปากมดลูกหรือมดลูกโดยตรง
- การปฏิสนธินอกร่างกาย โดยการนำตัวอ่อนและอสุจิมาผสมกันเป็นตัวอ่อนนอกร่างกาย แล้วนำกลับเข้าไปใส่ในโพรงมดลูกเพื่อให้ตั้งครรภ์
- การฉีดอสุจิเข้าไปในเซลล์ไข่ วิธีนี้เป็นการทำนอกร่างกายโดยการเจาะผนังเซลล์ไข่เพื่อนำอสุจิเข้าสู่ไข่โดยตรง
ป้องกันอย่างไร
ภาวะการมีบุตรยากอาจหลีกเลี่ยงได้โดยการปฏิบัติตัวดังต่อไปนี้
- หลีกเลี่ยงการใช้ยาและการรักษาด้วยยาที่ทราบว่าเป็นสาเหตุของปัญหาภาวะการมีบุตรยาก
- หลีกเลี่ยงการออกกำลังกายที่มากเกินไป
- หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับสิ่งที่มีพิษต่อสภาพแวดล้อม เช่น ยาฆ่าแมลง
- หลีกเลี่ยงการอาบน้ำด้วยน้ำร้อนหรือการนอนแช่ในน้ำร้อนบ่อยๆ
- หลีกเลี่ยงการใส่กางเกงหรือกางเกงในที่รัดแน่นเกินไป
- รับประทานอาหารที่มีกรดโฟลิกเพียงพอ
- เข้ารับการรักษาโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์เสียแต่เนิ่นๆ
- ตรวจสุขภาพร่างกายอยู่สม่ำเสมอ เพื่อสังเกตได้ถึงสัญญาณที่บ่งถึงการติดเชื้อหรือความผิดปกติอื่นๆ
- ควบคุมโรคประจำตัวให้อยู่ในระดับปกติ เช่น โรคเบาหวาน และภาวะขาดฮอร์โมนไทรอยด์
- มีเพศสัมพันธ์ที่ปลอดภัยเพื่อหลีกเลี่ยงโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
- รับประทานผลิตภัณฑ์เสริมอาหารประเภทไลโคปีน
- สวมใส่อุปกรณ์ป้องกันลูกอัณฑะขณะออกกำลังกาย
ถึงแม้ว่ายังต้องมีการทำการวิจัยกันต่อไป แต่ก็เป็นไปได้ที่พ่อแม่อาจต้องพิจารณาเลือกใช้ผ้าอ้อมชนิดใช้แล้วทิ้งสำหรับทารกเพศชาย เนื่องจากอาจเป็นสาเหตุของภาวะการมีบุตรยากเมื่อโตขึ้น