เป็นรูปแบบหนึ่งของข้ออักเสบที่เกิดจากกระดูกอ่อนที่คลุมพื้นผิวของข้อเสื่อมสลายไปจากสาเหตุต่างๆ จนทำให้เกิดอาการปวดและมีการเคลื่อนไหวติดขัด หากอาการรุนแรงอาจส่งผลต่อการใช้ชีวิตประจำวัน เช่น การเดิน การแต่งตัว ผูกเชือกรองเท้า ขึ้นลงบันได รวมถึงการนอนหลับ
สาเหตุของโรคข้อสะโพกเสื่อม
- พันธุกรรม หากมีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคข้อเสื่อม อาจเพิ่มความเสี่ยงของการเกิดโรคได้
- การขาดเลือดไปเลี้ยงที่หัวกระดูกต้นขา
- โรคข้ออักเสบรูมาตอยด์ หรือโรคข้ออักเสบอื่นๆ
- การบาดเจ็บบริเวณข้อสะโพก เช่น ข้อสะโพกเคลื่อนหลุดหรือแตกหัก
- การติดเชื้อ
- ความผิดปกติของข้อสะโพก เช่น เบ้าสะโพกตื้นกว่าปกติ เป็นต้น
อาการของโรคข้อสะโพกเสื่อม
- อาการเริ่มแรกของโรคข้อสะโพกเสื่อม คือ อาการปวดบริเวณขาหนีบหรือต้นขาด้านหน้า, การเคลื่อนไหว ข้อสะโพกติดขัด อาการจะมากขึ้นเมื่อทำกิจกรรม และจะดีขึ้นเมื่อได้พัก
- หากอาการปวดรุนแรงจนต้องอยู่นิ่งๆ ไม่สามารถหมุนหรือเหยียดข้อสะโพกได้ อาจทำให้ขาอ่อนแรงลงเนื่องจากกล้ามเนื้อที่ควบคุมข้อสะโพกอ่อนแอ จากการใช้งานที่น้อยลง
- เมื่อข้อสะโพกเกิดการอักเสบ อาจเกิดปุ่มกระดูกงอกขึ้นรอบๆ ข้อ ถ้ากระดูกอ่อนที่รองอยู่สึกหายไปหมด อาจทำให้เกิดอาการปวดรุนแรงเมื่อกระดูกเสียดสีกัน และขาจะสั้นลง
การวินิจฉัยโรคข้อสะโพกเสื่อม
- การซักประวัติอาการเจ็บป่วย และการตรวจร่างกาย
- การเอกซเรย์
- การตรวจเพิ่มเติมอื่นๆ เช่น การสแกนด้วยคอมพิวเตอร์ (CT scan), การตรวจด้วยคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI)
การรักษาโรคข้อสะโพกเสื่อม
- การรักษาที่ไม่ใช่การผ่าตัด ใช้ในการรักษาโรคข้อสะโพกเสื่อมในระยะแรก ซึ่งจะช่วยลดอาการปวดแบบรุนแรงรวมถึงช่วยชะลอการดำเนินของโรค
- ปรับเปลี่ยนรูปแบบการใช้ชีวิต ได้แก่ การใช้สะโพกอย่างถูกวิธี นอนหลับให้เพียงพอ ออกกำลังกายเบาๆ อย่างสม่ำเสมอ เช่น ว่ายน้ำ แอโรบิกในน้ำ หรือขี่จักรยาน
- ลดน้ำหนัก หากมีน้ำหนักตัวมากเกินไป เพื่อลดแรงกดบนข้อ
- รับประทานยาแก้ปวดและยาต้านการอักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์
- กายภาพบำบัด เพื่อเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อรอบข้อสะโพก และลดข้อติดแข็ง
- ใช้ไม้เท้าในข้างตรงข้ามกับข้อสะโพกที่เสื่อม หรือเครื่องช่วยพยุงเดินอื่นๆ เพื่อช่วยย้ายน้ำหนักออกจากข้อสะโพกที่ปวดอยู่ไปด้านตรงกันข้าม จะทำให้เดินได้ดีขึ้น
- การรักษาด้วยการผ่าตัด
- การผ่าตัดโดยการส่องกล้อง จะใช้เมื่อกระดูกอ่อนในข้อสะโพกฉีกขาดหรือมีเศษกระดูก/กระดูกอ่อนหลุดออกมาอยู่ในข้อ เสียดสีกับข้อ ขัดขวางการเคลื่อนไหวจนทำให้ขยับได้ลำบาก
- การผ่าตัดเปลี่ยนแนวกระดูก เป็นการผ่าตัดเพื่อหมุนพื้นผิวของข้อที่ยังปกติเข้าสัมผัสกัน จะใช้เมื่อมีบริเวณใดบริเวณหนึ่งที่เสียหายแต่ที่อื่นปกติ
- การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียม จะใช้ในผู้ที่มีข้อสะโพกเสื่อมที่มีอาการปวดมากหรือผิดรูป จนเป็นอุปสรรคต่อการใช้งานในชีวิตประจำวัน
- การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียม ด้วยวิธีมาตราฐาน
- การผ่าตัดเปลี่ยนข้อสะโพกเทียม โดยใช้แขนกลหุ่นยนต์ช่วยผ่าตัด (MAKOplasty)
ทั้งนี้ แพทย์จะเป็นผู้พิจารณา วิธีการรักษาที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย