ยาฉีดลดน้ำหนัก: ทางเลือกใหม่ในการจัดการโรคอ้วน

ยาฉีดรุ่นใหม่ช่วยลดน้ำหนัก โดยเฉพาะ Semaglutide และ Tirzepatide แสดงให้เห็นถึงผลในการลดน้ำหนักอย่างมีนัยสำคัญ ทำให้เป็นทางเลือกที่มีแนวโน้มดีในการจัดการโรคอ้วนภายใต้การดูแลของแพทย์


โรคอ้วน คือ ภาวะที่มีปริมาณไขมันเพิ่มขึ้นในร่างกายทุกส่วน ทั้งไขมันใต้ผิวหนัง และไขมันในช่องท้อง
การวินิจฉัยโรคอ้วนทั้งตัวที่แน่นอน คือ การวัดปริมาณไขมันในร่างกายว่ามีมากน้อยเพียงใด ซึ่งต้องใช้เครื่องมือพิเศษและสิ้นเปลืองค่าใช้จ่าย ในทางปฏิบัติจึงใช้ body mass index (BMI) หรือดัชนีมวลกาย เพื่อวินิจฉัยโรคอ้วนทั้งตัวซึ่งเหมาะสมในผู้ที่มีอายุ 18 ปีขึ้นไป โดยคำนวณจากสูตร ดัชนีมวลกาย (BMI)

โดยการแบ่งสภาวะของร่างกายในคนเอเชีย จะแตกต่างจากนานาชาติ
 

สภาวะร่างกาย	ดัชนีมวลการชาวเอเชีย (กก./ม.2)	ดัชนีมวลกายนานาชาติ (กก./ม.2)
น้ำหนักเกิน	23.0-24.9	25.0-29.9
โรคอ้วน	≥25.0	≥30.0

 
โรคอ้วนสามารถส่งผลต่อระบบร่างกายอื่นๆ ได้หลายอย่าง เช่น เพิ่มความเสี่ยงในการเกิดโรคความดันโลหิตสูง โรคเบาหวานชนิดที่ 2 โรคหัวใจและหลอดเลือด โรคนิ่วในถุงน้ำดี โรคตับอักเสบจากไขมันสะสม ความผิดปกติในระบบสืบพันธุ์ โรคข้อเสื่อม โรคเกี่ยวกับทางเดินหายใจ เป็นต้น เมื่อควบคุมอาหาร ออกกำลังกายและปรับพฤติกรรมแล้ว ยังไม่สามารถลดน้ำหนักได้ตามเป้าหมายหรือน้ำหนักไม่ลดต่อไป อาจพิจารณาการใช้ยาเพื่อรักษาร่วม สำหรับชาวเอเชียอาจพิจารณาการใช้ยาร่วมเมื่อ BMI ≥ 30 กก./ม.2  หรือ BMI 25.0 ถึง 29.9 กก./ม.2 ร่วมกับมีโรคร่วมเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2, โรคหลอดเลือดหัวใจโคโรนารี, โรคความดันโลหิตสูง หรือโรคไขมันในเลือดสูง และมีข้อบ่งใช้ในผู้ที่มี BMI ≥ 30 กก./ม.2  ร่วมกับมีเส้นรอบเอวเกินเกณฑ์ หรือมีร่วมกับมีโรคร่วมเป็นโรคเบาหวานชนิดที่ 2, โรคหลอดเลือดหัวใจโคโรนารี, โรคความดันโลหิตสูง หรือโรคไขมันในเลือดสูง แต่ยังคงต้องควบคุมอาหาร ออกกำลังกายและปรับพฤติกรรมควบคู่ไปเรื่อยๆ
   
ในประเทศไทยมียาหลายตัวที่นำมาใช้ช่วยลดน้ำหนัก เช่น Orlistat, Phentermine, Liraglutide, Semaglutide และ Tirzepatide เป็นต้น ซึ่งในช่วงหลังยารับประทานอาจไม่ค่อยได้รับความนิยมในการใช้ จึงมีการพัฒนายาฉีดขึ้นมา คือ Liraglutide เป็นยาฉีดเข้าใต้ผิวหนัง ฉีดวันละ 1 ครั้ง ส่วน Semaglutide และ Tirzepatide เป็นยาฉีดเข้าใต้ผิวหนังเช่นกัน แต่มีความสะดวกในการใช้มากกว่าเนื่องจากฉีดเพียงสัปดาห์ละ 1 ครั้ง
 

คุณสมบัติของยาฉีดแบบสัปดาห์ละครั้ง

	Semaglutide	Tirzepatide
กลไกการออกฤทธิ์	GLP-1 receptor agonist	Dual GIP and GLP-1 receptor agonist
ผลต่ออินซูลิน	กระตุ้นการหลั่งอินซูลิน	กระตุ้นการหลั่งอินซูลิน
ผลต่อกลูคากอน	ลดการหลั่งกลูคากอน	ลดการหลั่งกลูคากอน
ผลต่อการบีบตัวของกระเพาะ	ชะลอการบีบตัวของกระเพาะอาหาร	ชะลอการบีบตัวของกระเพาะอาหาร
ผลต่อความอยากอาหาร	ลดความอยากอาหาร	ลดความอยากอาหาร
ผลต่อการลดน้ำหนัก	ช่วยลดน้ำหนัก	ช่วยลดน้ำหนัก

Tirzepatide จากที่มีกลไก GIP receptor agonist เพิ่มเข้ามาสามารถเพิ่มความสามารถในการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดและช่วยลดความอยากอาหารได้มากขึ้น อีกทั้งยังสามารถจัดการไขมันในร่างกายได้ดีขึ้นจากปรับปรุงการทำงาน white adipose tissue (WAT) ซึ่งช่วยเรื่องลดน้ำหนักได้มากขึ้น

ข้อดีของยาฉีดแบบสัปดาห์ละครั้ง

• สะดวกต่อการใช้งาน
• ลดความถี่ในการฉีด
• มีประสิทธิภาพในการลดน้ำหนักสูงกว่ายารับประทานในหลายการศึกษา

ยากลุ่ม GLP-1 receptor agonists (เช่น Semaglutide) และ GIP/GLP-1 dual agonist (เช่น Tirzepatide) ไม่เพียงแต่ช่วยลดน้ำหนัก แต่ยังมีผลดีต่อการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือด ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อผู้ป่วยเบาหวานชนิดที่ 2 ด้วย

อย่างไรก็ตามการใช้ยากลุ่มนี้ ควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์เท่านั้น เนื่องจากต้องประเมิน ภาวะสุขภาพโดยรวม และ ข้อบ่งใช้ทางการแพทย์ ตรวจสอบว่าไม่มีข้อห้ามใช้ (เช่น ผู้ป่วยหรือผู้ที่มีประวัติครอบครัวเป็นมะเร็งต่อมไทรอยด์ชนิด MTC, ผู้ที่มีประวัติเป็น Multiple Endocrine Neoplasia syndrome type 2, ผู้มีประวัติเคยแพ้ยาตัวนั้นแบบรุนแรง) ข้อควรระวังในการใช้ หรือ ภาวะแทรกซ้อน ปรับขนาดยาให้เหมาะสมกับแต่ละบุคคล เฝ้าระวังผลข้างเคียง (เช่น คลื่นไส้ อาเจียน หรือภาวะน้ำตาลต่ำ) ติดตามผลการรักษาอย่างต่อเนื่อง และอื่นๆ

 

 

เอกสารอ้างอิง

1. สถาบันวิจัยและประเมินเทคโนโลยีทางการแพทย์ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข. แนวทางเวชปฏิบัติการป้องกนและดูแลรักษาโรคอ้วน. กรุงเทพฯ: สถาบันวิจัยและประเมินเทคโนโลยีทางการแพทย์ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข; 2553

2.สุณี เลิศสินอุดม. Glucagon-like peptide 1 receptor agonists for type 2 diabetes mellitus. 2016 [cite 2025 May 07]. Available from: https://ccpe.pharmacycouncil.org/index.php?option=article_detail&subpage=article_detail&id=196

3. Samms RJ, Coghlan MP, Sloop KW. How may GIP enhance the therapeutic efficacy of GLP-1?. Trends in Endocrinology & Metabolism. 2020 Jun 1;31(6):410-21.

4. Jastreboff AM, Aronne LJ, Ahmad NN, Wharton S, Connery L, Alves B, Kiyosue A, Zhang S, Liu B, Bunck MC, Stefanski A. Tirzepatide once weekly for the treatment of obesity. New England Journal of Medicine. 2022 Jul 21;387(3):205-16.

5. Garvey WT, Batterham RL, Bhatta M, Buscemi S, Christensen LN, Frias JP, Jódar E, Kandler K, Rigas G, Wadden TA, Wharton S. Two-year effects of semaglutide in adults with overweight or obesity: the STEP 5 trial. Nature medicine. 2022 Oct;28(10):2083-91.

6. UpToDate. Lexi-Drugs Multinational. Orlistat [Internet]. 2025 [cited 2025 May 08]. Available from: https://online.lexi.com/lco/action/doc/retrieve/docid/multinat_f/4669147?cesid=8THiHQVuo1J&searchUrl=%2Flco%2Faction%2Fsearch%3Fq%3Dorlistat%26t%3Dname%26acs%3Dtrue%26acq%3Dorlistat

7. UpToDate. Lexi-Drugs Multinational. Diethylpropion [Internet]. 2025 [cited 2025 May 08]. Available from: https://online.lexi.com/lco/action/doc/retrieve/docid/multinat_f/4668301?cesid=8ZKp3mov8gP&searchUrl=%2Flco%2Faction%2Fsearch%3Fq%3DDiethylpropion%26t%3Dname%26acs%
3Dfalse%26acq%3DDiethylpropion

8. UpToDate. Lexi-Drugs Multinational. Phentermine [Internet]. 2025 [cited 2025 May 08]. Available from: https://online.lexi.com/lco/action/doc/retrieve/docid/multinat_f/4669678?cesid=3wcmA5bou1e&searchUrl=%2Flco%2Faction%2Fsearch%3Fq%3DPhentermine%26t%3Dname%26acs%3Dfalse%26acq%
3DPhentermine

9. UpToDate. Lexi-Drugs Multinational. Liraglutide [Internet]. 2025 [cited 2025 May 08]. Available from: https://online.lexi.com/lco/action/doc/retrieve/docid/multinat_f/4668835?cesid=2ITRvoz5qRi&searchUrl=%2Flco%2Faction%2Fsearch%3Fq%3Dliraglutide%26t%3Dname%26acs%3Dtrue%26acq%3Dlira#use

10. UpToDate. Lexi-Drugs Multinational. Semaglutide [Internet]. 2025 [cited 2025 May 08].
Available from: https://online.lexi.com/lco/action/doc/retrieve/docid/multinat_f/6577214?cesid=0THudYa7QmP&searchUrl=%2Flco%2Faction%2Fsearch%3Fq%3Dsemaglutide%26t%3Dname%26acs%3Dtrue%26acq%3Dsem

11. UpToDate. Lexi-Drugs Multinational. Phentermine [Internet]. 2025 [cited 2025 May 08]. Available from: https://online.lexi.com/lco/action/doc/retrieve/docid/multinat_f/7224069?cesid=aK4wZMwA9S1&searchUrl=%2Flco%2Faction%2Fsearch%3Fq%3Dtirzepatide%26t%3Dname%26acs%3Dtrue%26acq%3Dtir

12. U.S. Food and Drug Administration. Wegovy® (semaglutide) injection [Internet]. 2023 [cited 2025 May 07]. Available from: https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2023/215256s007lbl.pdf

13. U.S. Food and Drug Administration. Mounjaro® (tirzepatide) injection [Internet]. 2023 [cited 2025 May 07]. Available from: https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2022/215866s000lbl.pdf

เรียบเรียงโดย ฝ่ายเภสัชกรรม