การใส่ใจดูแลสุขภาพช่องปากช่วยให้ผู้สูงอายุมีสุขภาพโดยรวมและคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นได้อย่างที่คุณอาจคาดไม่ถึง

ทันตกรรมผู้สูงอายุถือเป็นส่วนหนึ่งของทีมสหสาขาวิชาชีพที่ให้การดูแลผู้สูงอายุแบบองค์รวมโดยจะให้การดูแลสุขภาพช่องปากรวมถึงวางแผนการรักษาให้กับผู้สูงอายุทั้งที่ยังแข็งแรงอยู่ไปจนถึงผู้ป่วยสูงอายุติดเตียง

Better Health ฉบับนี้พูดคุยกับ ทพญ.มัทนา เกษตระทัต ทันตแพทย์ผู้มีความชำนาญด้านทันตกรรมผู้สูงอายุถึงโรคในช่องปากที่มาพร้อมกับวัยและวิธีดูแลสุขภาพช่องปากซึ่งจะช่วยลดความเสี่ยงต่อการเกิดปัญหาสุขภาพอื่นๆ ที่อาจตามมาได้

ยิ่งสูงวัย ยิ่งต้องใส่ใจช่องปาก

ปัญหาในช่องปากที่พบบ่อยในผู้สูงอายุทั่วไป ได้แก่ โรคฟันผุโดยเฉพาะฟันผุส่วนรากฟัน พบฟันสึกและเหงือกร่นได้บ่อย ปัญหาที่เกิดจากฟันเทียมหลวมหรือเสียดสี เป็นแผลที่เหงือก ที่ลิ้น หรือที่มุมปาก โรคปริทันต์อักเสบหรือโรครำมะนาดซึ่งมีความสัมพันธ์กับโรคเบาหวาน ส่วนผู้สูงอายุที่มีปัญหาสุขภาพยิ่งต้องได้รับการดูแลเป็นพิเศษ เช่น ผู้ที่มีโรคประจำตัวหลายโรคและต้องรับประทานยาหลายขนาน ผู้ป่วยมะเร็งที่รักษาด้วยการฉายแสงบริเวณศีรษะ ลำคอ ซึ่งมีผลต่อต่อมน้ำลาย ทำให้ปากแห้ง แสบและทำให้ฟันผุง่าย
 

“ปัญหาเหล่านี้หากไม่ได้รับการดูแลอาจจะทำให้ผู้สูงอายุรับประทานอาหารลำบากหรือไม่อยากรับประทานส่งผลให้ร่างกายไม่ได้รับสารอาหารที่จำเป็นอย่างเพียงพอ ผู้ป่วยที่ต้องระวังเรื่องการติดเชื้อก็ต้องคอยดูแลไม่ให้มีการอักเสบติดเชื้อในช่องปากเพราะหากเชื้อโรคในช่องปากลงไปในหลอดลมและปอดอาจทำให้ปอดอักเสบได้” ทพญ.มัทนาอธิบาย

ยิ้มอย่างมีสุขภาพดีด้วยวิธีง่ายๆ

วัยที่เปลี่ยนแปลงไปทำให้สภาพภายในช่องปากเปลี่ยนแปลงตามไปด้วย ไม่ว่าจะเป็นเยื่อบุช่องปากบางลงหรือการรับรสที่เปลี่ยนไป ผู้สูงอายุบางรายจึงอาจรู้สึกแสบปากทั้งๆ ที่ใช้ยาสีฟันยี่ห้อเดิม รับประทานเผ็ดได้น้อยลง รวมถึงเกิดแผลในช่องปากบ่อยๆ ดังนั้นการดูแลแบบเดิมจึงอาจไม่เพียงพอ ซึ่งทพญ.มัทนาแนะนำว่าผู้สูงอายุควรใส่ใจดูแลสุขภาพช่องปากด้วยการปฏิบัติดังต่อไปนี้

• เลือกใช้ยาสีฟันผสมฟลูออไรด์ชนิดที่ไม่ทำให้ระคายเคือง โดยแปรงให้ฟลูออไรด์สัมผัสกับผิวฟันอย่างน้อยสองนาที
• ใช้ไหมขัดฟันหรือแปรงซอกฟันทุกวัน โดยเลือกแปรงให้มีขนาดเหมาะสมกับความกว้างของซอกฟัน
• หากมีอาการปากแห้ง น้ำลายน้อย ให้กระตุ้นน้ำลายด้วยอาหารที่มีกากใย จิบน้ำทีละนิดแต่บ่อยๆ ในกรณีที่มีอาการมากทันตแพทย์อาจแนะนำให้ใช้น้ำลายเทียม
• รับประทานอาหารที่มีกากใยเพื่อกระตุ้นการเคี้ยว ช่วยขัดสีทำความสะอาดตัวฟัน และลดปริมาณอาหารที่มีรสหวานเพื่อป้องกันฟันผุ
• พบทันตแพทย์ตามนัดหมายทุกครั้ง

“จะเห็นว่าสุขภาพช่องปากนั้นเกี่ยวพันกับสุขภาพโดยรวมในหลายๆ ด้าน ผู้สูงอายุจึงต้องใส่ใจเรื่องนี้ให้มาก ส่วนผู้ที่ยังไม่เข้าสู่วัยสูงอายุก็ควรเริ่มดูแลเหงือกและฟันแต่เนิ่นๆ เพราะสุขภาพช่องปากที่ดีช่วยให้แข็งแรง รู้สึกดีและดูดีได้ไม่ว่าจะอยู่ในวัยใด” ทพญ.มัทนากล่าวทิ้งท้าย