รู้ทันสัญญาณอันตราย...มะเร็งกระจายสู่กระดูกสันหลัง

 

มะเร็งแพร่กระจายสู่กระดูกสันหลังพบได้บ่อยกว่าที่คิด

มะเร็งแพร่กระจายสู่กระดูกสันหลังเป็นภาวะที่พบได้บ่อยและท้าทายในการรักษา โดยพบได้ถึงร้อยละ 70 ของผู้ป่วยมะเร็งทั่วไป ซึ่งในจำนวนนี้ประมาณร้อยละ 20 จะแสดงอาการที่ส่งผลต่อคุณภาพชีวิต เช่น อาการปวด ระบบประสาทผิดปกติ และการใช้ชีวิตประจำวันที่ถูกรบกวน
มะเร็งต้นทางที่มักแพร่กระจายมาที่กระดูกสันหลังได้บ่อย ได้แก่ มะเร็งเต้านม มะเร็งปอด มะเร็งต่อมลูกหมาก ซึ่งคิดเป็นประมาณ 2 ใน 3 ของผู้ป่วยทั้งหมด ตำแหน่งของกระดูกสันหลังที่พบการแพร่กระจายบ่อย ได้แก่ บริเวณทรวงอก (ช่วงกลางหลัง) บริเวณเอว และคอ

 

อาการเตือนที่ต้องรีบพบแพทย์

อาการแสดงของผู้ป่วยมะเร็งแพร่กระจายสู่กระดูกสันหลังขึ้นอยู่กับตำแหน่งและขนาดของก้อนมะเร็ง โดยพบว่าถึงร้อยละ 95 ของผู้ป่วยมีอาการปวดเป็นอาการแรก ซึ่งอาการปวดอาจเกิดจากการที่มะเร็งลุกลามและขยายตัวในกระดูกสันหลัง ทำให้เกิดแรงกดที่เยื่อหุ้มกระดูก หรือเกิดจากความไม่มั่นคงของกระดูกสันหลัง เนื่องจากการทำลายกระดูก การแตกหัก หรือการกดทับเส้นประสาท

 

อาการที่ต้องรีบมาพบแพทย์โดยด่วน ได้แก่

• อาการปวดรุนแรงจนทำให้ตื่นจากการนอนหลับ
• อาการปวดที่แย่ลงเมื่อมีการเคลื่อนไหว และดีขึ้นเมื่อนอนพัก
• อาการชาหรืออ่อนแรงทั้งสองข้างของแขนหรือขา
• การเดินผิดปกติ
• การกลั้นปัสสาวะหรืออุจจาระไม่ได้

อาการเหล่านี้อาจบ่งชี้ถึงการกดทับไขสันหลังหรือกลุ่มเส้นประสาทบริเวณนั้น ซึ่งถือเป็นภาวะฉุกเฉินที่ต้องได้รับการรักษาทันที

 

ความสำคัญของการรักษาที่ทันเวลา

การฟื้นฟูสภาพหลังการรักษามีความสัมพันธ์โดยตรงกับระยะเวลาที่เกิดอาการและระยะเวลาที่เส้นประสาทถูกกดทับ
แนวทางการรักษาแนะนำว่า ในกรณีที่มีกดทับไขสันหลังหรือมีการกดทับเส้นประสาททั้งสองข้าง ควรได้รับการตรวจด้วย MRI ทันที  แนวทางการรักษาแนะนำให้ผู้ป่วยที่มีกดทับไขสันหลังและมีอาการอ่อนแรงแล้ว ควรได้รับการรักษาอย่างทันที

 

แนวทางการรักษาแบบสหสาขาวิชาชีพ

การดูแลรักษาผู้ป่วยมะเร็งแพร่กระจายสู่กระดูกสันหลังมีวัตถุประสงค์เพื่อ

• บรรเทาอาการปวด
• ปรับปรุง/รักษาการทำงานของระบบประสาท
• ควบคุมการเจริญเติบโตของเนื้องอกเฉพาะที่

การรักษาต้องอาศัยทีมสหสาขาวิชาชีพ ประกอบด้วย

• แพทย์มะเร็งวิทยา
• แพทย์รังสีรักษา
• รังสีแพทย์
• ศัลยแพทย์กระดูกสันหลัง

ในปัจจุบันมีการพัฒนาเทคนิคการผ่าตัดแบบบาดเจ็บน้อย (Minimally-Invasive Surgery) และการฉายรังสีเฉพาะจุด (Stereotactic Radiation Surgery) ทำให้สามารถควบคุมเนื้องอกเฉพาะที่ได้ดียิ่งขึ้น และช่วยให้ผู้ป่วยสามารถกลับไปรับการรักษามะเร็งต้นกำเนิดได้เร็วขึ้น

ความก้าวหน้าในการรักษามะเร็งทั้งระบบ รวมถึงการพัฒนาเทคนิคการผ่าตัดแบบบาดเจ็บน้อยและเทคโนโลยีการฉายรังสี ช่วยให้ผู้ป่วยมะเร็งแพร่กระจายสู่กระดูกสันหลังมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นและมีอัตราการรอดชีวิตที่ยาวนานขึ้น

มะเร็งแพร่กระจายสู่กระดูกสันหลังและภาวะไขสันหลังถูกกดทับส่งผลกระทบอย่างมากต่อคุณภาพชีวิตและอัตราการรอดชีวิตของผู้ป่วย  ความตระหนักรู้ถึงอาการเตือนและการพบแพทย์อย่างทันท่วงทีมีความสำคัญอย่างยิ่ง ในการป้องกันภาวะแทรกซ้อนร้ายแรง

การรักษาในปัจจุบันมีความก้าวหน้าและหลากหลาย จำเป็นต้องใช้แนวทางการรักษาแบบองค์รวมจากทีมสหสาขาวิชาชีพเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุดสำหรับผู้ป่วย
 

เกี่ยวกับผู้เขียน
หมอแมท หรือ นพ. ปวินท์ เกษมพิพัฒน์ชัย
ศัลยแพทย์ด้านกระดูกและข้อและกระดูกสันหลัง – สถาบันกระดูกสันหลังบำรุงราษฎร์