การผ่าตัดปลูกถ่ายหัวใจ  สู่หัวใจดวงใหม่ที่แข็งแรงกว่าเดิม

การผ่าตัดเปลี่ยนหัวใจหรือการผ่าตัดปลูกถ่ายหัวใจคือการผ่าตัดนำหัวใจใหม่ใส่แทนที่หัวใจหัวใจเดิมของผู้ป่วยที่มีภาวะหัวใจล้มเหลวระยะสุดท้ายที่รักษาด้วยวิธีอื่นแล้วไม่ได้ผล การผ่าตัดเปลี่ยนหัวใจอาจฟังดูน่ากลัว แต่เป็นการผ่าตัดที่ประสบความสำเร็จสูงโดยผู้ป่วยมีอัตรารอดชีวิตมากถึง 85 – 90 % ซึ่งผู้ป่วยเหล่านี้หากไม่ได้รับการผ่าตัดเปลี่ยนหัวใจจะเสียชีวิตภายในเวลาเพียง 1-2 ปี

เป้าหมายของการผ่าตัดเปลี่ยนหัวใจนอกจากเป็นการช่วยชีวิตผู้ป่วยแล้ว ยังทำให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดี สามารถใช้ชีวิตได้เป็นปกติเหมือนคนสุขภาพดีทั่วไป

 

ทำไมถึงต้องเปลี่ยนหัวใจ

การผ่าตัดเปลี่ยนหัวใจเป็นการรักษาผู้ป่วยที่มีภาวะหัวใจล้มเหลวขั้นสุดที่หัวใจเสียหายอย่างถาวรหรืออ่อนแรงจนไม่สามารถสูบฉีดเลือดไปเลี้ยงร่างกายได้อย่างเพียงพอ สาเหตุที่พบได้บ่อยที่นำไปสู่การเปลี่ยนหัวใจได้แก่

• โรคกล้ามเนื้อหัวใจพิการ (cardiomyopathy)
• โรคกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด (Ischemic heart disease)
• โรคลิ้นหัวใจที่ปล่อยไว้จนกล้ามเนื้อหัวใจเสียหาย
• โรคหัวใจพิการแต่กำเนิด

 

ใครบ้างที่ไม่เหมาะกับการเปลี่ยนหัวใจ

การผ่าตัดเปลี่ยนหัวใจไม่ได้เหมาะกับผู้ป่วยที่มีภาวะหัวใจล้มเหลวระยะสุดท้ายทุกคน ผู้ที่ไม่เหมาะกับการผ่าตัดเปลี่ยนหัวใจได้แก่

• อายุมากและร่างกายไม่แข็งแรงพอที่จะฟื้นตัวได้ดีหลังการผ่าตัด
• มีภาวะความดันโลหิตสูงในปอดที่ไม่ตอบสนองต่อยา
• มีภาวะติดเชื้อ
• เป็นโรคมะเร็งของอวัยวะต่างๆ
• มีอวัยวะอื่นๆนอกจากหัวใจหัวใจล้มเหลวหลายอวัยวะ
• มีน้ำหนักตัวมากเกินไป
• มีปัญหาทางจิตหรือบุคลิกภาพที่เป็นอุปสรรคต่อการดูแลตัวเองและการติดตามการรักษาหลังผ่าตัด
• ภาวะเสี่ยงอื่นๆ เช่น โรคเบาหวานที่ควบคุมได้ไม่ดีหรือโรคเส้นเลือดอุดตันตามร่างกาย

 

ก่อนการผ่าตัดเปลี่ยนหัวใจต้องทำอย่างไรบ้าง

การผ่าตัดเปลี่ยนหัวใจเป็นการผ่าตัดใหญ่ แพทย์จำเป็นต้องประเมินสภาพร่างกายและสภาพจิตใจของผู้ป่วยอย่างละเอียดเพื่อให้มั่นใจการผ่าตัดจะได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุด ตัวอย่างของการประเมินสภาพร่างกาย เช่น

• การตรวจเลือด
• การตรวจภูมิคุ้มกัน
• การตรวจการทำงานของไต
• การตรวจการทำงานของหัวใจและปอด
• การตรวจวินิจฉัยทางรังสี เช่น เอกซเรย์ ซีที สแกนหรือเอ็มอาร์ไอ
• การตรวจประเมินสภาวะทางจิตและสภาพสมอง

 

การผ่าตัดเปลี่ยนหัวใจทำได้อย่างไร

การผ่าตัดเปลี่ยนหัวใจประกอบด้วยขั้นตอนที่ซับซ้อน หลังจากที่ได้อวัยวะจากผู้บริจาคซึ่งมีกลุ่มเลือดที่เหมาะสมกับผู้ป่วย ทีมศัลยแพทย์จะผ่าตัดนำหัวใจออกจากร่างกายของผู้บริจาคและหยุดหัวใจด้วยน้ำยาพิเศษ ในขณะที่ทีมศัลยแพทย์อีกทีมหนึ่งจะวางยาสลบ ใส่เครื่องช่วยหายใจให้แก่ผู้ป่วยและเปิดทรวงอกของผู้ป่วยรอไว้ เมื่อหัวใจผู้บริจาคมาถึง ศัลยแพทย์จะนำหัวใจดวงเก่าของผู้ป่วยออกเพื่อนำหัวใจดวงใหม่ใส่เข้าไปทดแทนและปล่อยเลือดไปเลี้ยงหัวใจเพื่อให้หัวใจกลับมาเต้นอีกครั้งหนึ่ง

 

หลังการผ่าตัดต้องปฏิบัติตัวอย่างไร

หลังการผ่าตัดเปลี่ยนหัวใจ ผู้ป่วยจะต้องอยู่ที่โรงพยาบาลประมาณ 1-3 สัปดาห์ โดยแพทย์จะให้ข้อมูลในการดูแลตัวเองต่อไป เช่น

• การรับประทานยากดภูมิอย่างเคร่งครัดตามที่แพทย์แนะนำ
• การดูแลรักษาความสะอาดทั้งทางด้านอาหารและการใช้ชีวิต
• การมาพบแพทย์เพื่อตรวจระดับยาและตรวจชิ้นเนื้อตามนัดหมาย
• การออกกำลังกายที่ควรทำและไม่ควรทำ
• การตระหนักถึงอาการติดเชื้อและอาการร่างกายต่อต้านอวัยวะ

 

ความเสี่ยงจากการผ่าตัดเปลี่ยนหัวใจมีอะไรบ้าง

ความเสี่ยงที่พบได้มีดังนี้

• หัวใจทำงานไม่ดีทำให้เกิดภาวะหัวใจวาย
• ร่างกายต่อต้านอวัยวะใหม่
• การติดเชื้อ
• โรคไตหรือภาวะไตล้มเหลว
• ความดันโลหิตสูง
• ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ
• โรคมะเร็งบางชนิด เช่น มะเร็งผิวหนังและมะเร็งต่อมน้ำเหลืองชนิดนอนฮอดจ์กิน

ผู้ป่วยที่ได้รับการผ่าตัดเปลี่ยนหัวใจส่วนใหญ่สามารถกลับไปมีคุณภาพชีวิตที่ดี เช่น ทำงาน เล่นกีฬา ออกกำลังกาย มีครอบครัวและมีบุตรได้ วิทยาการที่ก้าวหน้าทางการแพทย์ช่วยให้อัตรารอดชีวิตของผู้ป่วยที่ได้รับการผ่าตัดเปลี่ยนหัวใจสูงขึ้นเรื่อยๆ

สถาบันโรคหัวใจ โรงพยาบาลบำรุงราษฎร์มีประสบการณ์ในการผ่าตัดเปลี่ยนหัวใจที่ประสบความสำเร็จมานานกว่า 20 ปี ทีมแพทย์และทีมสหสาขาวิชาชีพของเราพร้อมบริการรักษาภาวะหัวใจล้มเหลวแบบสมบูรณ์ (complete heart failure care) ครอบคลุมในทุกๆด้าน