Sỏi thận: Chế độ ăn uống và kết hợp DNA để đánh giá nguy cơ của bạn

 
Sỏi thận là một tình trạng phổ biến gây đau ảnh hưởng đến hàng triệu người trên khắp thế giới. Trong khi hầu hết mọi người đều biết rằng chế độ ăn uống đóng một vai trò quan trọng, thì ít người biết rằng di truyền cũng có thể ảnh hưởng. Hiểu được cách 2 yếu tố này tương tác với nhau là rất quan trọng để ngăn ngừa sỏi trước khi chúng hình thành và để kiểm soát hiệu quả nếu chúng xuất hiện.
 

Những gì bạn ăn rất quan trọng: Các tác nhân gây sỏi thận từ chế độ ăn uống

Sỏi thận phổ biến nhất là sỏi canxi oxalat và sự hình thành của chúng chịu ảnh hưởng đáng kể bởi thói quen ăn uống. Sau đây là các chiến lược dinh dưỡng chính giúp giảm nguy cơ của bạn:

• Cung cấp đủ nước: Uống 2,5–3 lít chất lỏng mỗi ngày giúp pha loãng chất khoáng trong nước tiểu và ngăn ngừa sự hình thành tinh thể. Nước lọc là tốt nhất, ngoài ra nước chanh cũng tốt vì có citrate — một chất ức chế sỏi tự nhiên.
• Hạn chế muối: Natri làm tăng nồng độ canxi trong nước tiểu. Giảm muối xuống dưới 6 gam mỗi ngày, đặc biệt không ăn thực phẩm chế biến sẵn và đóng gói, giúp giảm nguy cơ.
• Nạp đủ canxi: Nghe có vẻ trái ngược, nhưng chế độ ăn ít canxi thực chất có thể làm tăng nguy cơ hình thành sỏi. Mục tiêu là bổ sung 1.000–1.200 mg canxi trong chế độ ăn hàng ngày để liên kết oxalat trong ruột và giảm sự hấp thụ của chúng.
• Cân bằng lượng oxalat hấp thụ: Các loại thực phẩm như rau bina, củ cải đường và các loại hạt có hàm lượng oxalat cao. Thay vì loại bỏ hoàn toàn, hãy kết hợp chúng với các thực phẩm giàu canxi để bù đắp tác dụng của chúng.
• Lượng protein động vật vừa phải: Lượng thịt đỏ và hải sản cao có thể làm tăng nồng độ axit uric và canxi trong nước tiểu. Giữ khẩu phần vừa phải—khoảng 6–8 ounce mỗi ngày.
• Cân nhắc chế độ ăn dựa trên thực vật: Các chế độ ăn như DASH và Địa Trung Hải, giàu trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt, đã được chứng minh là làm giảm sự hình thành sỏi bằng cách tăng lượng citrate và kali hấp thụ. Các chế độ ăn nhiều protein, ít carbohydrate như keto có thể có tác dụng ngược lại.
   

 

Yếu tố di truyền: Khi sỏi thận di truyền trong gia đình

Có tới 15% trường hợp sỏi thận có thể bắt nguồn từ các rối loạn di truyền, trong khi nhiều trường hợp khác liên quan đến sự kết hợp của yếu tố di truyền và môi trường.
 

• Cystin niệu: Một rối loạn di truyền hiếm gặp dẫn đến hình thành sỏi cystine do thận tái hấp thu cystine kém.
• Tăng oxalat niệu nguyên phát: Một tình trạng nghiêm trọng khi cơ thể sản xuất quá nhiều oxalat, dẫn đến hình thành sỏi nguy hiểm và có khả năng gây tổn thương thận.
• Bệnh Dent: Một rối loạn di truyền liên quan đến sỏi canxi phosphat và rối loạn chức năng thận, phổ biến hơn ở nam giới.

 Ngoài những tình trạng hiếm gặp này, các nghiên cứu cho thấy rằng có tiền sử gia đình mắc sỏi thận làm tăng đáng kể nguy cơ của bạn. Điều này một phần là do gen chung và một phần là do chế độ ăn uống và thói quen chung.

 

Khi chế độ ăn uống gặp DNA: Điều chỉnh chiến lược phòng ngừa của bạn

Di truyền có thể khiến bạn dễ bị sỏi thận, nhưng chế độ ăn uống và lối sống có thể thay đổi tình trạng này. Ví dụ:
 

• Những người có đột biến ALG8 có thể có nguy cơ sỏi thận cao hơn, ảnh hưởng đến quá trình vận chuyển phosphate, nhưng nếu hạn chế được natri và protein động vật sẽ giúp giảm bài tiết canxi.
• Những người bị tăng oxalat niệu di truyền cần chế độ ăn ít oxalat nghiêm ngặt, bù nước đầy đủ và tìm kiếm sự chăm sóc y tế.
• Ngay cả khi bạn có nhiều yếu tố nguy cơ di truyền, chế độ ăn uống cân bằng với đủ nước có thể giúp bình thường hóa thành phần hóa học trong nước tiểu của bạn.
   

 

Chăm sóc thận toàn diện tại Bumrungrad

Khoa thận Bệnh viện quốc tế Bumrungrad cung cấp đầy đủ các dịch vụ để phòng ngừa, chẩn đoán và kiểm soát sỏi thận và các tình trạng thận khác. Với các công cụ chẩn đoán tiên tiến, các lựa chọn xét nghiệm di truyền và phương pháp tiếp cận đa chuyên khoa, bệnh nhân được hưởng lợi từ các kế hoạch điều trị được cá nhân hóa phù hợp với tiền sử bệnh lý và rủi ro của họ.
 

 

Kết luận : Phòng ngừa là có thể

Cho dù bạn có tiền sử gia đình bị sỏi thận hay chỉ muốn tránh trải nghiệm đau đớn cho bản thân, thì việc chủ động là điều đáng làm. Uống nhiều nước, cân bằng chế độ ăn uống và nếu bạn có lo lắng, hãy tìm lời khuyên của chuyên gia ngay từ đầu.
 
Sỏi thận có thể phổ biến, nhưng nếu biết kết hợp đúng đắn giữa nhận thức, chăm sóc có yếu tố di truyền và chiến lược ăn kiêng, chúng không nhất thiết phải là một phần trong câu chuyện của bạn.

 
 
 
Bác sĩ Janewit Wongboonsin